ERI сарапшылары Қазақстанның 25 қаласының тұрғын үй қорының абаттандырылуын бағалайды

Тұрғын үймен қамтамасыз ету, сумен жабдықтау, жылыту, су бұру көрсеткіштері қарастырылуда

2020 жылы қалалардағы өмір сүру сапасының мерзімді ұлттық рейтингін дайындау аясында "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ (ERI) сарапшылары Қазақстанның 25 қаласындағы тұрғын үй қорының абаттандырылуын бағалайды.

Талданатын қалалардың қатарына астана, республикалық маңызы бар қалалар, облыс орталықтары, Семей, сондай-ақ Балқаш, Жаңаөзен, Жезқазған, Риддер, Сәтбаев, Степногорск, Екібастұз кіреді.

Қалалардағы өмір сүру сапасын бағалау олардың өмірінің әртүрлі салаларын талдау негізінде жүзеге асырылады. Рейтингтегі өмір сүру жағдайының сапасытұрғын үймен қамтамасыз ету және тұрғын үй қорын жақсарту арқылыазаматтардың жайлы өмір сүруінің маңызды шарттарының бірі ретінде бағаланады.

Тұрғын үймен қамтамасыз ету бойынша Нұр-Сұлтан (бір адамға 30,5 ш.м.), Ақтау (бір адамға 28,9 ш. м.) және Алматы (бір адамға 28,3 ш. м.) қалалары көш бастап тұр.

Бір тұрғынға ең аз тұрғын үй алаңы Таразда (бір адамға 21,2 ш.м.) және Семейде (бір адамға 21,6 ш. м.) тиесілі. Бұл қалаларда халықтың тұрғын үймен қамтамасыз етілуі ел бойынша орташа деңгейден (бір адамға 22,6 шаршы метр) төмен.

Тұрғын үй құрылысына инвестициялардың айтарлықтай өсуі аясында (2015 — 2019 жылдары Семейде – 15,1 млрд теңгеге дейін 2,3 есе, Таразда – 27 млрд теңгеге дейін 3,9 есе) осы қалаларда тұрғын үймен қамтамасыз ету көрсеткіші төмен деңгейде қалып отыр.

БҰҰ стандарттарына сәйкес адамға тиесілі тұрғын үйдің жалпы алаңының нормасы кемінде 30 шаршы метрді құрауы тиіс. Қалаларды дамытудың 2050 жылға дейінгі стратегиясына сәйкес Тараз бұл көрсеткішке 2040 жылға қарай, ал Семейге 2050 жылға қарай қол жеткізуді жоспарлап отыр.

Орталық ыстық сумен жабдықтаудың болуы тұрғын үйдің жайлылық дәрежесін көрсетеді. Қалалар бөлінісінде орталық ыстық сумен жабдықтаумен жабдықталған тұрғын үйдің жалпы алаңының ең аз үлес салмағы Түркістан (0,3%) және Қызылорда (1,6%) облыс орталықтарында, сондай-ақ республикалық маңызы бар Шымкент қаласында (5,7%) байқалады. Осы қалалардың көп пәтерлі тұрғын үйлеріндегі абаттандыру деңгейі де төмен болып қалуда (тиісінше 0,1%, 18,2% және 16,7%).

Осы қалалардың тұрғын үй қорының басым бөлігі жеке тұрғын үй құрылыстарымен ұсынылған.

Жалпы, Қазақстан қалаларында жеке тұрғын үйлердің үлесі жоғары, бұлретте Оралдағы жеке үйлердің 99,7% — ы, Таразда-99,2% - ы отынмен жылытылады, бұл көрсеткіш Павлодар (17%) және Екібастұз (10,1%) қалаларында ең төмен.

Орталық су бұру тұрғын үй қорын абаттандырудың базалық шарттарының бірі болып табылады. Талданған 25 қаланың ішінде Қызылорда (61,2%) және Түркістан (51,3%) қалаларында орташа республикалық мәннен төмен кәрізбен жабдықталған тұрғын үйдің жалпы ауданының үлес салмағы (71,4%). Көп пәтерлі үйлерде жағдай біршама жақсы: Қызылордада – 92,7%, Түркістанда-67%.

ERI сарапшылары сапалы қалалық ортаны қалыптастыру үшін жоғары тығыздықпен және қоршаған ортаға аз әсер етумен, инфрақұрылымға, көлікке, энергияны тұтынуға кететін шығындардың төмендеуімен сипатталатын тиісті қала құрылысы мен жоспарлау қажет екенін атап өтті.

"Тұрғын үй қорын абаттандыру бөлігінде қалыптасқан жағдай қалаларды тұрақты даму бағытында дамытудағы кедергілердің бірі болуы мүмкін. Абаттандыруды жақсарту, атап айтқанда, сумен жабдықтау, кәрізбен, ыстық сумен қамтамасыз етумен жабдықтау — жергілікті атқарушы органдар үшін басымдықтардың бірі болуы тиіс", — деп түсіндіреді ERI мамандары.

Тұрақты даму саласындағы мақсаттарға сәйкес әлемдік қоғамдастық қалалардың ашықтығы, қауіпсіздігі, өмірге төзімділігі және экологиялық орнықтылығы бағытында жүріп жатыр[1] (11-мақсат). Міндеттердің бірі-2030 жылға қарай жеткілікті, қауіпсіз және арзан тұрғын үйге, негізгі қызметтерге және қараңғы жерлерді абаттандыруға жалпы қол жетімділікті қамтамасыз ету.

[1] https://www.un.org/sustainabledevelopment/ru/cities/

Сондай-ақ мынаны оқыңыз: ERI сарапшылары Қазақстанда қалалық агломерацияларды дамыту туралы заң жобасы туралы